Tarım zehri nedir?
Tarım ilacı ya da pestisit de denen tarım zehirleri; tarımsal üretimde kullanılan toksik etkili kimyasal maddelerdir. Genellikle tarımsal üretimden börtü böcek, ot / yabani ot, mantar gibi zararlıları öldürmek/ yok etmek için kullanılıyor.
Tarım zehirlerinin kullanımı
Dünyada ve ülkemizde tarım zehirleri kullanımı, tahmin ettiğimizden daha fazla. Ülkemizde 1979 ve 2018 yılları arasında tarım zehirleri kullanımı yedi kat artış gösterdi. Bu yıllarda kullanılan tarım zehirlerinin tehlikeli etkisi kanıtlanmış olsa bile kullanımı devam etti, yıllar sonra kullanımı durdurulan tarım zehirleri oldu. Üstelik tüm ülkeyi besleyen verimli topraklarımızda. Yani hepimiz doğrudan etkilendik.
Toplam tarım zehirleri miktarının üçte biri Antalya, Manisa, Adana, Mersin ve Aydın'da kullanılıyor.
Tarım zehirlerinin zararları
Tarım zehirleri, ürün kaybının önüne geçmek, verimliliği artırmak için tarım zararlılarıyla mücadelede kullanılsa da, bir süre sonra zararlı olarak tanımladığımız böcek, ot ve mantarlar zamanla tarım zehirlerine karşı kendilerini geliştiren ve direnç kazanan canlılar. Bu canlılar direnç gösterdikçe, yeni nesil tarım zehirleri kullanılmaya başlanıyor. Böylece bir kısır döngü içine giriliyor.
ABD'de 1942'de %31 olan ürün kaybı, tarım zehirleri kullanımı 33 kat artış göstermesine rağmen, 2011'de %37'ye yükseldi. Yine aynı dönemde böcek öldürücülerin kullanımında 10 kat artış olmasına rağmen böceklerden kaynaklanan kayıp %7'den %13'e çıktı.
Tarım zehirleri toprağı kirletirken, biyoçeşitliliğin zayıflamasına, besin piramitinde bulunan tüm canlıların dolaylı olarak zarar görmesine, hatta yok olmasına neden oluyor. Yani mikroorganizmalar, sürüngenler, arılar, bitkiler, insanlar..
Endüstriyel / konvansiyonel üretimde sıkılıkla karşılaştığımız tarım zehirleri sera gazı emisyonu, ozon tabakasının delinmesi, küresel ısınmaya yani iklim krizine doğrudan neden olduğuna dair araştırma sonuçları mevcut.
Ülkemizde fındık üretimininde kullanılan sülfüril florür bileşiğinin küresel ısınma sorununa katkısı ise bir birim karbondioksit molekülüne kıyasla 4800 kat daha fazla.
Her geçen gün yeni bir etken madde ve tarım zehri karşımıza çıksa da, şu zamana kadar kanıtlanmış zarları, bundan sonrakiler için bilgi verecektir. Solunum bozuklukları, kısırlık, kanser gibi hastalık, rahatsızlık ve bozukluklar, tarım zehirlerinden hemen vazgeçilmesi için yeterince güçlü nedenler.
Tarım zehirleri en çok bebekleri ve çocukları etkiliyor.
Şanlıurfa Harran'da pamuk üretimi üzerinde yapılan bir araştırmada, gönüllü köy halkının üzerinde yapılan taramalara göre, zehir atılmadan (Haziran ayında) ve zehir atıldıktan sonra (Ağustos ayında) yani yaklaşık üç ay gibi kısa bir zaman zarfında yapılan taramalarda karşılaştırma yapılmış ve doğrudan temas eden yetişkinlerde solunum bozukluklarında artma veya başlama görülmüş. Bölgede yaşayan ve çocuk ve bebeklerde de benzer sonuçlar alınmış. Bu çocuk ve bebekler tarımsal araziye götürülmemesine rağmen, bulaşma yoluyla tarım zehirlerine maruz kalmış. Bebek ve çocuklarda etkisinin daha fazla olmasının, ağızdan soluk alıp verme, boylarının yetişkinlere göre daha kısa olması gibi tahmin etmekte zorlandığımız nedenleri de var. Aynı maruz kalma kentte de karşımıza çıkıyor. Tarım zehirleri dediğimiz pestisitler, kentte de böcek ilaçlama, gıda paketlenmesi, halı temizleme gibi günlük hayatımızda sıklıkla karşılaştığımız işlemlerde bulunuyor.
Meyveyi yıkayarak kalıntıdan kurulabilir miyiz?
Kurtulabiliriz; ama büyük ihtimalle kurtulamayız. Bir elmanın üretimi için onlarca kez ve farklı tarım zehri kullanılıyor ki, bahsettiğimiz kalıntılar sadece kabuklarında kalmıyor. Elmanın kabuğunu soymak, elmayı yıkamak, sirkeli veya karbonatlı suda bekletmek bazı tarım zehri kalıntılarını yok edebilir; ancak araştırmalar gösteriyor ki, çoğundan bu yöntemlerle kurtulmak mümkün değil. Hatta bazı tarım zehirleri sirke ile aktifleşiyor ve daha da tehlikeli bir noktaya varıyor.
Zehirsiz beslenmek mümkün
Ülkemizde tarım zehri kullanılmadan, ekolojiyle dost üretim yapan üreticiler mevcut. Bu üreticiler, yanlarındaki arazilerden gelen tarım zehirlerinin kendi üretimine zarar verdiğinin de farkında. Ekolojik üretim yapan bir üretici, muhakkak etrafındakilere, komşu üreticilerine, güzel adımlarını ve bilgilerini bulaştırıyor. Ekolojik üretim yapan üreticileri desteklemek demek, komşu üreticilerini de ekolojik üretime geçmesi konusunda desteklemek demek. Ekolojik üretimi desteklemek demek, kentte ve kırsalda çocukların tarım zehirlerinden etkilenmesini önlemek demek. Kentte gıdasının hakkını arayan tüketici gruplarından ürün temin edebilir, kendi tüketici grubunuzu kurabilirsiniz. Ekolojik pazarlar, ekolojik mekanlar ve ekolojik listeler de tüketicinin ulaşabileceği kolaylıkta. Gıdanın, üreticinizin, çocuğunuzun, toprağınızın, tohumuzun hakkını savunmanız demek, sizin tüketicilikten türeticiliğe / eş üreticiliğe / yarı üreticiliğe geçmeniz demek. Gıdanızın peşine düşün. Sevgiler, Utku Yılmaz @kentteekolojikhayat Zehirsiz Sofralar Konferansı ve Zehirsiz Sofralar Tüketici Rehberinden düzenlenmiştir. Zehirsiz Sofralar Sivil Toplum Ağı ve Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneğine kurum ve kişilere teşekkürler.