Dünyada özellikle ABD'de nefis Sıfır Çöp uygulamaları yapan bloggerler var. Semt pazarına, markete bez torba, cam kavanoz, cam şişe ile gidiyorlar. Nohutunu cam kavanoza, birasını cam şişeye, karnabaharını bez torbaya koyuyorlar. Dişlerini Hindistan cevizi yağı ve bambu diş fırçası ile temizliyorlar. Saçları için kağıda sarılmış sabun kullanıyorlar. Meyve kabuklarını buzdolabında saklayıp, haftalık olarak kompost evine götürüyorlar. Evden koca bir senede yalnızca bir kavanoz atık, o da kağıt atık çıkarıyorlar. Hatta dört kişilik bir ailenin bile böyle bir hayatı var. Peki bu sistem Türkiye'de gerçekçi mi?
Takip edenlerin bildiği üzere zaten hali hazırda evden çıkarmamaya çalışıyorum; ancak bu süreç oldukça zor oldu. Çünkü Türkiye'de, özellikle de İstanbul'da, devlet, şehir hayatı, konu, komşu, vs çelme takmak için yarışıyor. Herhangi bir alışverişinizi atıksız yapmanız mümkün değil. Nedenini tek kelime ile açıklayacağım: Mevzuat.
Örneğin bakkala nohut almaya gideceksiniz. Ne kadar basit bir alışveriş değil mi? Nohutu ambalajsız ve etiketsiz alamazsınız. Öyle alıyorsanız, yasal bir alışveriş yapmıyorsunuz, demektir. Muhakkak ambalajın olması gerekir. Kredi kartı ile ödeme yapmanıza gerek yok, yazar kasadan çıkan fişe maruz kalıyorsunuz. Alışverişinizi tamamladıktan sonra plastik poşetlerden birine bu nohutunuz atılıyor. Basit bir alışverişte, bir ambalaj, bir etiket, bir plastik poşet ve bir yazar kasa fişiniz oldu, tebrikler. (Etiketi ayrı niye yazdım: geri dönüşümde kağıt ile plastik ayrı değerlendirilir) Peki zorunluluklar da dahil yaptıklarımızın sonucunda, bu ambalajlar ne yapıyor olabilir? İşte bunu:
Yukarıda bahsettiğim bloglar işe yaramaz değil; aksine motive edici ve gerçek. Yalnızca yerel değil. Satış mevzuatı farklı, yetiştirdiği meyve ve sebzeler farklı, yolları farklı, insanları farklı. Burada kendi yolumu referans alarak size kendi yolunuzu bulmanız için formülü aktarmaya çalışacağım.
Evden daha az çöp çıkarmak için ne yapılabilir?
Öncelikle malzemeyi tanıyın.
Organik ve inorganik maddeler nelerdir? Yumurta kabuğu ne kadar zamanda çözünür? Plastik ne kadar çözünür? Kağıt ne kadar zamanda çözünür? Toprağa bu maddeleri koysanız hangisi kısa sürede (2-3 ayda) çözünür? Bu konuda kısa bir test dahi yapabilirsiniz. Bir test sistemi olarak kompost. Bir kova toprağın içine kağıt, muz kabuğu, naylon torba, yumurta kabuğu koyarak kompost yapın. Yaklaşık 20 gün içinde kompostunuz hazır olacak. Bu süreçte hangi maddelerin çözündüğüne bakın. Belediyenin sizden aldığı çöpü poşetiyle toprağa yığdığını bilin. Atığınızı bu bilgiye göre yeniden değerlendirin.
İkinci olarak çöp analizi yapın.
Evinizden hangi çöpler daha çok çıkıyor? Plastik poşetler mi? Son kullanma tarihi geçen makyaj malzemeleri mi? Gıda atıkları mı? Azaltmaya, daha çok olan çöpten başlayın. Eve zaten plastik poşet girmiyorsa kendinizle kavga etmeyin. Kahve içmiyorsanız, kahve filtresini bırakmanı anlamı yok. Analiz ile ilgili sevdiğim bir örneğim bile var:
Yıllar önce bana nasıl kilo verdiğimi soran bir arkadaşıma, çok kullandığım yararsız gıdaları hayatımdan peyderpey çıkardığımı söyledim. Ona "Mesela beyaz şekeri çaya atmayı bıraktım" dedim. Günde iki çaydanlık çay içen biri için bu, bir hayli şeker demek. Ama "mesela" ile başlayan cümleler "sen de aynısını yap" demek değildir. Kendisi de çaya şeker atmayı bırakmıştı. Sorun şuydu ki günde iki bardak çay içen biri için bu etkin bir yöntem olmaz, olmadı. Sonra da taktiği işe yaramaz bularak bıraktı.
Üçüncü ve çok kritik önerim evden çıkmasını istemediğiniz çöpü eve almayın.
Bir şey eve giriyorsa kullanılır. Poşeti alayım evde dursun derseniz o poşet kullanılır. Kendi sınırlarınızı zorlayın. Bırakın çöp bir gece evde kalsın. Biliyorsunuz; ne kadar para çekerseniz o kadar harcarsınız biliyorsunuz, cips eve giriyorsa gece yenir. Bu adımlar evden çöp çıkarmamak için kendinizi zorlamanın ilk üç adımı. Siz kendi ofisinizden, evinizden, çantanızdan çöp çıkarmamaya başladığınızda çıkan birkaç çöp için daha teknik bir mücadele vermeye başlayacaksınız. Temelde belediyeler size hizmet için varlar, belediyenizden plastik, kağıt, cam, pil, ilaç ve kompost atıklarını ayrı almasını talep edin. Bu konuda diretin. Yok, yapmıyor mu? Başka bir belediye mümkün! Sevgiler, Utku
*Yazı Renkikindileri.com 'dan alınmıştır.