Evden çöp kovasını atmak yolunda en çok sorulan sorulardan birisi kompostu nasıl yaptığım.
Ben kompost yapmaya birkaç yıl önce başladım. Öncesinde çöpümü azaltmış, atığı yeniden değerlendirmenin yollarını aramış, hatta bulmuştum. Şimdilerde ise komposta epey az atık gidiyor, kilolarca değil. Bildiğiniz gibi geri dönüşüm ve kompost atık hiyerarşisinin en altındalar. En altında olmak ne demek? Hiçbir şey yapamazsanız, kompost ve geri dönüşümü düşünün, demek.
Hayır demeyi öğrenmek, azaltmak, yeniden kullanmak ve değerlendirmek önceki adımlar. Bu adımları çok kıymetli buluyorum.
Hayır demek örneğin. Size doğru getirilen ıslak mendile, birkaç kez kullanıldıktan sonra bozulacak tükenmez kaleme, sokakta neredeyse burnunuza uzatılan indirim broşürüne hayır demek. Sadece bu kadar mı? Beş tane rujunuz varken hediye edilen altıncı ruja, giymeyeceğinizi bildiğiniz halde kenarda dursun bir gün işe yarar dediğiniz topuklu ayakkabıya, çok trend olduğu için aldığınız ama asla işinize yaramayacak hasır sepete, bir kez kullanınca hiçbir şey anlamayacağınız, piyasaya yeni sürülen tek kullanımlık bulaşık deterjanına ve dahasına.
Azaltmak, yeniden kullanmak, değerlendirmek ise, hem ihtiyacımız kadarına azaltmak hem de adedini azaltmak, var olanı da atmadan değerlendirmenin yolunu aramak, demek. Yani her meyve için plastik poşet kullanmak değil, yanımızda başka bir şey yoksa bir taneye azaltmak diyebiliriz. Ya da ihtiyacımız bir tane elmaysa ikincisini almamak. Atık gördüğümüz elma kabuklarını yeniden kullanmak, yeniden değerlendirmek. Örneğin sirke yapmak.
Bu adımları sindirdiniz mi mesela, geçebilecek gibi misiniz? Tüketme çılgınlığınızı dizginleyebiliyor musunuz? İhtiyacınızı ve elbette ki fazlasını tanımlayabiliyor musunuz? Tanımladığınız "fazlasına" hayır diyebiliyor musunuz?
Satın aldıklarımızın ve sahip olduklarımızın (hediye, numune vs yoluyla) %95'i 6 ay içinde çöp oluyor. Bugün sahip olma isteği duyulan ürün, 6 ay içinde %95 olasılıkla çöp.
Kompostu gündeminize almadan önce bunları düşünün bence. Hatta düşünmeniz gereken birkaç madde daha ekliyorum: Kabuk, sap, çekirdek, bozulmuş veya artmış yemek, bozulmuş meyve-sebze, bayatlamış ekmek, hepsi komposta mı gidecek? Bu israf değil mi? Evde komposta yer açabilecek misiniz? Her gün ilgilenebilecek misiniz? Kokuyu kabul edecek misiniz? Evet sonunda kıymetli bir toprağınız olacak, o toprağı ve bundan sonra oluşacak her toprağı ne yapacağınızı düşündünüz mü?
Kompostu bir süreliğine askıya alın. Geri dönüşümü de olabildiğince azaltın. Yeniden kullanın, değerlendirin, hayır deyin.
Gidin, çöp kovanıza bakın. En çok ne atıyorsunuz kovaya? Hangisi hemen bırakılabilir? Buldunuz mu? Hemen bırakın. Basit düşünün. Adımları birer birer atın.
Zaten zor olan hayatı kendinize dar etmeyin. İki gün sonra yapamayacağınız şekilde yüklenmeyin.
Çöpte basit düşünün.
Sevgiler,
Utku